BARTER NEDİR?
Barter yüzyıllar öncesine dayanan bir gelenekti. Daha doğrusu ticarette paranın şimdiki görevini üstlenmişti. Herkes elindeki satış gücünü (ürün veya iş gücünü) karşı taraftan bir ihtiyacını temin etmek için kullanıyordu. Para yoktu, sürekli ticaret vardı. Alış-veriş bizim trampa dediğimiz, karşılıklı takas ile yapılıyordu.
Bugün artık para var. Ticarette değişim aracı olarak para veya para yerine geçen evraklar kullanılıyor. Ancak mal veya hizmet gücü olup da para kabiliyeti yüksek olmayan firmalar ticareti kolaylaştıran bu kâğıt ellerinde olmadğı için satın almak istedikleri ürün ve hizmetlere ya ulaşamıyorlar, ya da ancak kredi kullanmak suretiyle bu hizmet ve malı satın alabiliyorlar.
Biz diyoruz ki on (10) liralık bir mal veya hizmeti, on iki (12) lira borçlanarak almaktansa, maliyeti size 10 liranın altında olan, satmak için pazar aradığınız elinizdeki imkanı kullanarak kredi yükü altına girmeden satın alın. Ya da bir başka açıdan bakalım yine almak istediğiniz bir ürün veya hizmet var. Elinizde paranız da var. Ama satış yönünde % 70lik bir kapasite ile çalışıyorsunuz. Sizin için atıl olarak duran % 30luk kapasitenizi değerlendirmek daha cazip olmaz mıydı? Cebinizdeki nakit parayı da farklı bir yerde değerlendirmiş olurdunuz.
DÜNYA ve AVRUPADA BARTER
Barter Dünya'da, özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde 39 yıldan bu yana uygulanan bir sistemdir. Bugün çeşitli ülkelerde 600 binden fazla kuruluş, barter ticareti yapmaktadır. The Business Trend Analysts'in yaptığı araştırmada dünya ticaretinin %40'ının barter sistemi ile yapıldığı tesbit edilmiştir. Amerika'da yaklaşık 500 barter firması, tahminen 450.000 üye firma ile yılda 400 milyar dolarlık iç ve dış barter ticareti yapmaktadır. The Int. Ass. of Trade Exchange (IATE)'nin verdiği raporda barter ticaretinin Amerikada yılda %16'lık bir artış gösterdiği belirtilmiştir.
Avrupa'da Barter kuruluşları, IRTA Europa ile bir Barter Birliği çatısı altında toplanmışlardır. Bu barter organizasyonları, sistemin bölge geneline yayılmasını sağlamışlardır. The Economist Dergisi, 2010 yılında dünya ticaretinin %50'sinin barter sistemiyle yapılacağını iddia etmiştir. İsviçre'de WIR-barter organizasyonu 1934 de kurulmuş ve sadece iç pazara hizmet vermeyi planlamıştır. Bugün yaklaşık 63.000 üyesi bulunmaktadır. İsviçre'de Daha çok inşaat sektöründe ve iç piyasada popüler olan barter ticareti yıllık %14 artış göstererek 4 milyar Frank'a ulaşmıştır. Almanya'da ilk barter şirketi, 1983 de Hamburg'ta kurulmuş, Avusturya'da ise ilk barter firması 1984 de Viyana'da faaliyete geçmiştir.
Artık ciddi bir endüstri halini alan Barter, sektörel anlamda yapılanmasını tamamlamış, turizm, medya, emlak, sanayi mamülleri gibi birçok konuda hizmet veren, toptan ve perakende olarak da ayrı ayrı hizmetler veren barter kurumları oluşmuştur. Dünya Barter Ticareti, merkezi Amerika'da bulunan (IRTA) Dünya Barter Birliği tarafından örgütlenmektedir.